Қостанай облысы әкімдігі білім басқармасының «Ұзынкөл ауданы білім бөлімінің «Балауса бөбекжайы» КМҚК
КГКП «Ясли-сад «Балауса» отдела образования Узункольского района» Управления образования акимата Костанайской области

Бала үшін ойын – бұл жұмыс, ал ойыншық – бұл оның құралы. Мектеп жасына дейінгі кезеңдегі ойын үдерісі арқылы бала қоршаған ортаны танып қана қоймай, өмірлік маңызды дағдыларды меңгереді.
​I. 🧠 Ойынның Бала Дамуына Әсері
​Білім беру ойындары баланың жан-жақты дамуында шешуші рөл атқарады:
​Танымдық Даму (Ақыл-ой): Ойын логикалық ойлауды, мәселелерді шешу қабілетін (пазл, конструктор), зейін мен есте сақтауды дамытады. Бала түс, пішін, мөлшер және кеңістіктік қатынастарды меңгереді. Ойын барысында миға түскен ақпарат тез әрі берік есте сақталады.
​Әлеуметтік-Коммуникативтік Даму: Сюжеттік-рөлдік ойындар (дүкен, дәрігер, отбасы) арқылы бала құрдастарымен қарым-қатынас жасауды, келісуді, рөлдерді бөлуді, шыдамдылық пен бірлескен әрекетке үйренеді. Бұл эмоционалды интеллектінің дамуына ықпал етеді.
​Сөйлеуді Дамыту: Ойын – сөздік қорды белсендірудің және жаңа сөздерді үйренудің табиғи жолы. Сюжетті құрастыру және рөлді сомдау барысында баланың байланыстырып сөйлеу дағдысы мен тілдік қабілеті дамиды.
​Физикалық Даму: Конструктор, мозаика, саусақ ойындары арқылы ұсақ моторика жетіледі. Қолдың дәлдігі мен қимыл үйлесімділігінің дамуы мектептегі жазуға дайындық үшін өте маңызды.
​Шығармашылық және Фантазия: Ойын барысында бала заттарға ойдан шығарылған сипаттар береді (мысалы, кубик — ұялы телефон). Бұл шығармашылық қабілеттердің және қиялдың дамуына негіз болады.
​II. 💡 Ата-аналарға Арналған Ұсыныстар (Қолдану Жолдары)
​Ойынның пайдасын арттыру үшін ата-аналар келесі ұстанымдарды басшылыққа алуы қажет:
​1. Ойынға Қатысыңыз – Әріптес Болыңыз
​Баланың ойынына белсенді қатысыңыз. Сіз сатып алушы, сатушы, науқас немесе жолаушы рөлінде болыңыз. Ересектердің қатысуы баланың ойынын күрделендіреді, жаңа дағдыларды үйретуге мүмкіндік береді және оның даму бағытына қарай бағыттайды. Ойын барысында баланың әрбір жетістігін міндетті түрде мадақтаңыз.
​2. Ойынды Жасына Сай Таңдаңыз
​Ойын баланың жасына, қызығушылығына сай болуы керек. Даму үшін – баланың қазіргі деңгейінен бір саты қиын ойынды таңдаңыз. Мысалы, 2–3 жаста пішіндерді салыстыруға арналған сортерлер; 4–5 жаста қарапайым лото немесе "кім не жейді?" сияқты есте сақтау ойындары; 5–6 жаста логикалық тапсырмалар мен ережелі үстел ойындары ұсынылады. Тек "ақыл-ой" ойындарымен шектелмей, қимыл-қозғалыс және рөлдік ойындарды үйлестіріңіз.
​3. Ойынға Орта Дайындау
​Ойын алаңы қауіпсіз, жайлы және ыңғайлы болуы керек. Есіңізде болсын: ойыншықтардың саны емес, сапасы және оны қолдану жиілігі маңызды. Балаға жиі ауыстырып отыру үшін аз мөлшерде ойыншықтарды ұсыныңыз, қалғандарын уақытша жасырып қойыңыз.
​4. Мектепке Дайындық Рөлі
​Мектеп жасына жақындағанда (5-6 жас) білім беру ойындарының маңызы артады. Олар:
​Сауат ашуға: Әріптерді табу, дыбыстық талдау жасау.
​Математикалық: Санау, пішіндерді салыстыру, логикалық тізбектерді құрастыру.
​Зейінге: "Қатесін тап", "Артығын алып таста" сияқты зейінді шоғырландыруды талап ететін ойындар.
​III. Қорытынды
​Білім беру ойындары — баланың мектепке дейінгі кезеңдегі жан-жақты дамуының негізі. Ата-ананың рөлі – балаға тек ойыншық сатып алу емес, сонымен бірге оның ең жақын ойын әріптесі және үйретушісі болу. Ойын арқылы алған білім ең берік және есте қаларлық болады.
​Келесі қадам: Сізді баланың дамуындағы қандай да бір нақты ойын түрі (мысалы, рөлдік ойындар немесе логикалық ойындар) көбірек қызықтыра ма? Сол тақырыпқа арналған нақты ойындардың мысалын ұсына аламын.

Сәлеметсіз бе!  Бұл өте маңызды тақырып, өйткені 1-2 жастағы балалар әлемді белсенді түрде танып, әлі қауіпті толық түсінбейді.
​Ата-аналарға арналған "1-2 жастағы балалардың үйдегі және мектепке дейінгі ұйымдағы қауіпсіздігі" тақырыбындағы кеңес-әңгімелесуге арналған ұсыныстар тізімін ұсынамын.
​🛡️ 1-2 Жастағы Балалардың Қауіпсіздігі: Ата-аналарға Арналған Кеңестер
​1-2 жастағы бала – бұл белсенді зерттеуші. Олардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету – бұл ересектердің тұрақты назары мен үй ішіндегі ортаны "қауіпсіз аймаққа" айналдыру.
​I. 🏠 Үйдегі Қауіпсіздік Ұсыныстары
​Баланың ең көп уақыт өткізетін орны – үй. Мұндағы қауіпсіздік ережелері ең қатаң болуы керек.
Қауіпті Аймақ 💡 Не Істеу Керек (Қауіпсіздік Шаралары)
Розеткалар мен Электр Сымдары * Арнайы қақпақтармен жабу. * Бала жететін жердегі сымдарды жасыру немесе бекіту.
Жиһаздың Бұрыштары мен Есіктер * Жиһаздың өткір бұрыштарына жұмсақ қорғағыштар орнату. * Есіктердің кенет жабылып, баланың саусағын қысып қалмауы үшін арнайы тосқауылдар (стопперлер) қою.
Биік Жерлер (Баспалдақтар, Балкондар, Терезелер) * Баспалдақтың басталуы мен аяқталуына қауіпсіздік қақпаларын орнату. * Терезелерге құлыптар (тек ересектер аша алатындай) немесе шектегіштер қою. * Балконда баланы қараусыз қалдырмау.
Ұсақ Заттар, Химиялық Құралдар * Монеталар, батареялар, түймелер сияқты жұтып қоюға болатын ұсақ заттарды баланың қолы жетпейтін жерге қою. * Тұрмыстық химия (жуғыш заттар, дәрі-дәрмектер) құлыпталатын шкафтарда сақталуы керек.
Ыстық Заттар мен Сұйықтықтар * Ыстық тамақ пен сусындарды үстелдің шетіне қоймау. * Плитаның алдыңғы конфоркаларын пайдаланбау, немесе арнайы қорғаныс қалқанын қолдану.
🏫 Мектепке Дейінгі Ұйымдағы (МДҰ) Қауіпсіздік
​Баланың МДҰ-дағы қауіпсіздігін тәрбиешілер қамтамасыз етеді, бірақ ата-аналар да білуі керек:
​Ойыншықтардың Қауіпсіздігі: МДҰ-дағы ойыншықтардың жасына сай болуына, сынбауына және ұсақ бөлшектері болмауына көз жеткізу. Ата-аналардың сұрауына болады.
​Топтағы Қадағалау: Тәрбиешілердің балалардың әрбір әрекетін үздіксіз қадағалауы маңызды. Әсіресе тамақ ішу, ұйықтау және далада ойнау кезінде.
​Сыртқы Алаңның Қауіпсіздігі: Ойын алаңындағы құрылғылардың (әсіресе сырғанақтардың) биіктігі мен жағдайы жас ерекшелігіне сай, тұрақты және ұқыпты болуы керек.
​Тамақтану Кезіндегі Қауіпсіздік: Тамақтың температурасын және тағамның (мысалы, жүзім, шұжық сияқты дөңгелек тағамдар) шайнауға ыңғайлы кесілгенін қадағалау (тұншығып қалу қаупі).
​III. 🗣️ Ата-аналарға Арналған Басты Кеңес (Әңгімелесу Нысаны)
​1. Балаға Үлгі Болыңыз
​Түсіндіру: Балаға "болмайды" деген сөздің мағынасын эмоциясыз, бірақ қатаң түрде көрсетіп, түсіндіріңіз. Мысалы: "Ыстық! Ұстама, қолың күйеді."
​Қайталау: Қауіпсіздік ережелерін (мысалы, жүгірмеу, итеріспеу) үнемі және сабырмен қайталаңыз.
​2. "Тыныш Сәт" Ережесі
​Бала 1-2 жастағы кезде, үйдегі қауіпсіздікті тексеруге (барлық қақпақтардың, құлыптардың орнында болуына) және оған жақын жерде болуға 5-10 минут бөліңіз.
​3. Алғашқы Көмек Негіздері
​Ата-аналардың барлығы тұншығу кезіндегі және күйік кезіндегі алғашқы көмек (мысалы, Геймлих әдісінің негіздерін) білгені жөн.
​IV. Қорытынды
​Баланың қауіпсіздігі – бұл тек тыйым салу ғана емес, сонымен бірге оның өмір сүру ортасын оның жасына сай бейімдеу. Үйде және МДҰ-да қауіпсіз ортаны құру, сондай-ақ тұрақты қадағалау – осы жастағы баланың үйлесімді дамуының кепілі.
​Сұрақ: Сіздің үйіңіздегі немесе балаңыз баратын МДҰ-дағы қауіпсіздікке қатысты сізді ең қатты алаңдататын мәселе қандай? Соған қатысты қосымша кеңес бере аламын.

Балауса_кеңес_беру_кестесі_2025-2026_оқу_жылы

Балауса_2025-2026_оқу_жылы_кеңес_беру_жұмыс_жоспары

Салауатты өмір сүру салты

Салауатты өмір сүру салты — бұл адамның физикалық және психикалық денсаулығын нығайтуға бағытталған іс-шаралар жиынтығы. Ол дұрыс тамақтануды, жеткілікті физикалық белсенділікті, күн тәртібін сақтауды, зиянды әдеттерден аулақ болуды және эмоционалды тепе-теңдікті қамтиды. Бала кезінен қалыптасқан салауатты өмір салты баланың үйлесімді дамуына, аурулардың алдын алуға және болашақта табысты болуына негіз қалайды.
​Күн тәртібінің маңызы мен шыңдалуы
​Күн тәртібі баланың өміріндегі тұрақтылық пен қауіпсіздік сезімін қалыптастырады. Ол жүйке жүйесін реттеуге, ұйқының сапасын жақсартуға және күні бойы қуатты сақтауға көмектеседі. Балабақшаға бармайтын бала үшін күн тәртібін құру өте маңызды. Ол мыналарды қамтуы керек:
​Ұйқы: Баланың жасына сай ұзақ ұйқы (мысалы, 3-5 жастағы балалар үшін күніне 10-13 сағат).
​Тамақтану: Тұрақты уақытта тамақтану (негізгі 3 рет тамақтану және 1-2 рет жеңіл тамақтану).
​Ойын және даму: Ойынға, шығармашылыққа және білімдік іс-шараларға арналған уақыт.
​Серуендеу: Күніне кем дегенде 1-2 сағат таза ауада болу.
​Шыңдалу — иммунитетті нығайтудың тиімді әдісі. Баланың ағзасының сыртқы ортаның өзгеруіне бейімделуіне көмектеседі. Ол үшін:
​Баланы жиі серуендетіңіз.
​Бөлме температурасын 20-22°С деңгейінде ұстаңыз.
​Баланы ауаға шығармас бұрын, бөлмені желдетіп отырыңыз.
​Су процедураларын (салқын сумен аяқты жуу, контрастты душ) біртіндеп енгізіңіз.
​Баланың дене қозғалысының қажеттілігі
​Қозғалыс — баланың физикалық және ақыл-ой дамуының негізі. Қозғалыс кезінде:
​Бұлшықеттер нығаяды.
​Иммундық жүйе жақсарады.
​Сүйектер мен буындар дұрыс қалыптасады.
​Ұйқы мен тәбет жақсарады.
​Қозғалыс дағдылары мен үйлесімділік дамиды.
​Балабақшаға бармайтын балалар үшін қозғалысты қамтамасыз ету үшін:
​Күнделікті серуендеуді ұйымдастырыңыз.
​Үйде доп, скакалка, гимнастикалық қабырға сияқты қарапайым спорттық құралдарды қолданыңыз.
​Музыкалық әндерге би билеуді ұсыныңыз.
​Отбасылық спорт ойындарын (велосипед тебу, роликті коньки тебу, жүзу) өткізіңіз.
​Дұрыс тамақтану құпиялары
​Дұрыс тамақтану — денсаулықтың кепілі. Ата-аналарға арналған кеңестер:
​Әртүрлі тағамдар: Баланың мәзірінде көкөністер, жемістер, сүт өнімдері, ақуыз (ет, балық, жұмыртқа) және күрделі көмірсулар (жарма, нан) болуы керек.
​Табиғи өнімдер: Қантты, бояғыштарды және консерванттарды көп қамтитын дайын тағамдардан бас тартыңыз.
​Тұрақты уақыт: Баланың күнделікті тұрақты уақытта тамақтануына жағдай жасаңыз.
​Су ішу режимі: Баланың жеткілікті мөлшерде су ішуін қадағалаңыз.
​Дәрумендер мен минералдар: Дәрігермен кеңесіп, қажет болса, қосымша дәрумендерді енгізуді қарастырыңыз.
​Егер сіздің балаңыз балабақшаға бармаса, оның әлеуметтік дамуы үшін басқа балалармен қарым-қатынас жасауына мүмкіндік беріңіз. Мысалы, ойнайтын топтарға, дамыту орталықтарына немесе балалар алаңдарындағы ойындарға қатысуына жағдай жасаңыз.
​Бұл тақырып бойынша қосымша сұрақтарыңыз болса, қоюыңызға болады.

Мақсаты: Мектеп жасына дейінгі балаларды патриоттық тәрбиелеудің дәстүрлі қазақ құндылықтарына негізделген әдістері мен тәсілдерімен ата-аналарды таныстыру.
Негізгі мәселелер:
* Қазақ дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарымен танысу:
* Қазақ қоғамындағы отбасының рөлі туралы әңгіме.
* Дәстүрлі қазақ мерекелері мен салт-дәстүрлерімен танысу (Наурыз, қонақжайлылық дәстүрлері және т.б.).
* Халық даналығының тасымалдаушысы ретінде қазақ мақал-мәтелдерінің маңызын талқылау.
* Үлкендерді құрметтеуге тәрбиелеу:
* Қазақ мәдениетіндегі үлкен ұрпақты құрметтеудің маңыздылығын түсіндіру.
* Үлкендерге құрметпен қарауды көрсететін жағдайлардың мысалдары.
* Өз Отанына деген мақтаныш сезімін дамыту:
* Қазақстан тарихы, батырлары мен көрнекті тұлғалары туралы әңгіме.
* Қазақ халық шығармашылығымен танысу (ертегілер, аңыздар, әндер, күйлер).
* Патриотизмді тәрбиелеудегі мемлекеттік тілдің рөлін талқылау.
* Адамгершілік қасиеттерін қалыптастыру:
* Адалдық, әділдік, мейірімділік, қайырымдылық сияқты қазақ құндылықтарын талқылау.
* Осы қасиеттерді көрсететін қазақ ертегілері мен аңыздарынан мысалдар.
* Патриоттық тәрбиедегі отбасының рөлі:
* Ата-аналардың жеке үлгісінің маңыздылығын атап өту.
* Бірлескен іс-шараларды ұйымдастыру бойынша ұсыныстар (музейлерге, театрларға, тарихи орындарға бару).
* Үйде тәрбиелеуде қазақ фольклорын пайдалану туралы кеңестер.
* Балабақша мен отбасының өзара іс-қимылы:
* Балаларды патриоттық тәрбиелеуге бағытталған бірлескен жобалар мен іс-шараларды талқылау.
* Ата-аналардың сұрақтарына жауаптар.

Мақсаты: Балабақшаға бармайтын ата-аналарды мектеп жасына дейінгі балалардың қол моторикасының дамуының маңыздылығымен таныстыру және ұлттық ойындарға, қолөнер мен дәстүрлерге негізделген ұсақ моториканы тиімді дамыту және патриотизмді нығайту үшін практикалық әдістерді ұсыну.
Міндеттері:
* Балабақшаға бармайтын ата-аналарға қол моторикасының баланың жалпы дамуына, соның ішінде сөйлеу, ойлау және үйлестірудің дамуына маңызын түсіндіру.
* Ұсақ моториканы дамытуға ықпал ететін ұлттық ойындарды, қолөнер мен дәстүрлерді ұсыну.
* Бұл сабақтардың патриоттық тәрбиеге қалай ықпал ететінін көрсету.
* Үйде қол моторикасын дамыту үшін практикалық ұсыныстар мен ойындарды ұсыну.
* 2025 жылдың 5 наурызында "Балауса" балабақшасында өткен консультация тақырыбын талқылау және бұл тақырыптың қолдың ұсақ моторикасын дамытумен қалай байланысты екенін талқылау.
Консультация жоспары:
* Сәлемдесу және танысу (5 минут)
* Ата-анамен байланыс орнату.
* Балабақшаға әлі бармайтын баланың жасы мен қызығушылықтарын талқылау.
* Ата-ананың консультациядан күтетінін анықтау.
* Теориялық бөлім: ұсақ моториканың маңызы (10 минут)
* Ұсақ моториканың сөйлеу және ойлаудың дамуымен байланысын түсіндіру.
* Әсіресе балабақшаға бармайтын балалар үшін мектеп жасына дейінгі кезеңде ұсақ моториканы дамытудың маңыздылығы туралы айту.
* Практикалық бөлім: ұлттық ойындар мен дәстүрлер (25 минут)
* Ұлттық ойындар:
* "Асық ату" ойыны: ептілік пен қозғалыс дәлдігін дамыту.
* "Тоғыз құмалақ" ойыны: шарларды жылжыту кезінде ұсақ қозғалыстарды дамыту.
* Ұлттық қолөнер:
* Киіз бұйымдарын жасау: ұсақ бөлшектермен жұмыс істеу, тактильді сезімдерді дамыту.
* Ұлттық өрнектерді тоқу: үйлестіру мен қозғалыс дәлдігін дамыту.
* "Домбыра" сияқты ұлттық музыкалық аспаптарды кішірейтілген түрде жасау: ұсақ моториканы және ұлттық мәдениетке танымдық қызығушылықты дамыту.
* Ұлттық дәстүрлер:
* Ұлттық өрнектерді кестелеу: қозғалыс дәлдігі мен шыдамдылықты дамыту.
* Ұлттық батырлар мен дәстүрлер туралы әңгімелер айту, оны суреттер немесе ұсақ қолөнер бұйымдарын көрсетумен сүйемелдеу.
* Ата-аналарға арналған практикалық кеңестер (10 минут)
* Үйде дамытушы ортаны ұйымдастыру бойынша ұсыныстар, өйткені бала балабақшаға бармайды.
* Күнделікті сабақтар үшін ойындар мен жаттығуларды ұсыну.
* Қол астындағы материалдарды ұсақ моториканы дамыту үшін пайдалану бойынша кеңестер.
* Талқылау және сұрақтарға жауаптар (10 минут)
* Ықтимал қиындықтар мен оларды жеңу жолдарын талқылау.
* Ата-аналардың сұрақтарына жауап беру.
* Жеке ұсыныстар.
* Қорытынды (5 минут)
* Консультацияның қорытындысын шығару.
* Жадынамалар мен ұсыныстарды беру.
Консультация материалдары:
* Ұлттық ойындар мен қолөнер (асықтар, тоқуға арналған материалдар, киіз).
* Ұсақ моториканы дамытуға арналған жаттығулары бар жадынамалар.
* Ұлттық дәстүрлердің суреттері мен иллюстрациялары.
Қосымша ұсыныстар:
* Мейірімді және қолдау көрсететін атмосфера құру.
* Әрбір ата-ана мен балаға жеке көзқарас.
* Ұлттық дәстүрлердің баланың дамуына оң әсеріне баса назар аудару.

Консультация мақсаты:
* Ата-аналарды балалардың сөйлеуін дамытуға ықпал ететін тиімді тыныс алу жаттығуларына үйрету.
* Бұл жаттығуларды үйде қолдану бойынша практикалық ұсыныстар беру.
Консультация жоспары:
* Кіріспе (5 минут):
* Тыныс алу мен сөйлеу арасындағы байланыстың қысқаша түсіндірмесі.
* Тыныс алудың негізгі түрлеріне және олардың сөйлеу функциясына әсеріне шолу.
* Теориялық бөлім (10 минут):
* Диафрагмалық тыныс алудың сөйлеу үшін маңыздылығын түсіндіру.
* Дұрыс сөйлеу тыныс алуын сипаттау: мұрынмен дем алу, ауызбен біркелкі дем шығару.
* Тыныс алудың дауыс қаттылығына, тембріне және сөйлеудің үздіксіздігіне қалай әсер ететінін түсіндіру.
* Практикалық бөлім (20 минут):
* Келесі тыныс алу жаттығуларын көрсету және жаттығу:
* «Шар үрлеу»: дем шығару күшін дамытуға арналған жаттығу.
* «Шам үрлеу»: дем шығару ұзақтығын бақылауға арналған жаттығу.
* «Теңіздегі қайық»: біркелкі және ұзақ дем шығаруға арналған жаттығу.
* «Гүл иіскеу»: мұрынмен тыныс алуды дамытуға арналған жаттығу.
* «Қар ұшқынын үрлеу»: дем шығару күшін бақылауға арналған жаттығу.
* Әрбір жаттығуды орындаудың дұрыс техникасын түсіндіру.
* Ойындық тыныс алу жаттығулары (10 минут):
* Сабын көпіршіктерімен ойнау: ұзақ және біркелкі дем шығаруды дамыту.
* Ауа шарларымен ойнау: тыныс алу бұлшықеттерін нығайту.
* Дұрыс тыныс алуға екпін жасай отырып, өлеңдер мен жаңылтпаштарды оқу.
* Ысқырықтар мен сыбызғыларды пайдалану.
* Ата-аналарға ұсыныстар (10 минут):
* Жаттығуларды қаншалықты жиі және қанша уақыт орындау керек.
* Жаттығуларды қызықты ойынға қалай айналдыру керек.
* Тыныс алу жаттығуларын күнделікті өмірге қалай енгізу керек.
* Баланың аузымен емес, мұрнымен дем алуын қадағалаудың маңыздылығы.
* Жаттығуларды орындау кезінде баланың басы айналмауын қадағалаудың қажеттілігі.
* Сабақтар кезінде тыныш және қолайлы атмосфера құрудың маңыздылығы.
* Сұрақтар мен жауаптар (5 минут):
* Ата-аналардың сұрақтарына жауаптар.
* Консультацияның қорытындысын шығару.
Қосымша материалдар:
* Жаттығулардың сипаттамасы бар тарату материалдары.
* Тыныс алу гимнастикасына арналған ойындар мен материалдар.
Негізгі сәттер:
* Практикалық жаттығуларға және олардың ойындық қолданылуына екпін жасау.
* Жаттығуларды орындау техникасын егжей-тегжейлі түсіндіру.
* Ата-аналарға балалармен дербес жұмыс істеуге арналған құралдарды ұсыну.